Zarządzanie danymi badawczymi dla data stewardów - kurs średnio zaawansowany

Poziom średnio zaawansowany kursu z zakresu data stewardship rozwija zagadnienia omówione w kursie na poziomie podstawowym oraz wprowadza nową tematykę z zakresu ewaluacji jakości działalności naukowej, cytowania danych badawczych, ich miejsca w systemie komunikacji naukowej, zarządzania danymi w różnego typu projektach czy projektowania szkoleń kierowanych do różnych grup odbiorców. 

METODY PRACY 

Sugerowany czas realizacji kursu to 6 tygodni, a szacowany tygodniowy wysiłek godzinowy w tak ujętym harmonogramie wynosi 3-5 godzin pracy. Kurs można jednak realizować we własnym tempie.

Materiały dydaktyczne obejmują materiały tekstowe, prezentacje multimedialne, wywiady z ekspertami z różnych dziedzin i obszarów istotnych dla zarządzania danymi badawczymi oraz nagrania webinarów. W ramach kursu działa także forum dyskusyjne umożliwiające komunikację z kadrą kursu i innymi uczestnikami.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Kurs kierowany jest do osób wspierających naukowców w zarządzaniu danymi badawczymi i ich otwartym udostępnianiu, a także do każdego, kto chciałby pogłębić swoją wiedzę z zakresu data stewardship.

Poziom średnio zaawansowany rozwija zagadnienia omówione w kursie podstawowym, który również dostępny jest na platformie NAVOICA: Zarządzanie danymi badawczymi dla data stewardów - kurs podstawowy. 

Przed przystąpieniem do kursu średnio zaawansowanego sugerujemy zrealizowanie kursu podstawowego.

Ponadto, mile widziane są:

• umiejętność korzystania z tradycyjnych i internetowych źródeł naukowych,
• podstawowa znajomość zasad komunikacji naukowej.

Kurs prowadzony jest w języku polskim.

CELE KURSU

• Zdobędziesz wiedzę na temat rozwoju European Open Science Cloud (EOSC) i możliwości korzystania z oferowanych w ramach EOSC rozwiązań.
• Dowiesz się o inicjatywach i działaniach na rzecz zmiany systemu ewaluacji i ich związku z otwartą nauką.
• Dowiesz się jak zastosować w praktyce najważniejsze zasady zarządzania danymi oraz dostosować je do różnego typu projektów naukowych.
• Nauczysz się opisywać złożone ramy prawne istotne dla zarządzania danymi badawczymi i identyfikować te, które mogą być istotne dla konkretnych projektów.
• Pogłębisz swoją wiedzę na temat aktualnych standardów, okoliczności i inicjatyw w zakresie zarządzania danymi badawczymi oraz ich znaczenia dla instytucji naukowych. 
• Nauczysz się planowania i wdrażania w instytucji strategii komunikacyjnej w zakresie zarządzania danymi.
• Dowiesz się jak zaplanować i zrealizować szkolenia z zakresu zarządzania danymi badawczymi.

PORUSZANE ZAGADNIENIA

MODUŁ 1: Otwarta nauka a system ewaluacji

W module pierwszym omawiamy rozwój Europejskiej Chmury Otwartej Nauki (European Open Science Cloud, EOSC), a także prezentujemy inicjatywy zmierzające do zmiany systemu ewaluacji, uwzględniające praktyki otwartej nauki. Przybliżamy także zasady cytowania danych badawczych podkreślające ich znaczenie oraz miejsce w systemie komunikacji naukowej.

MODUŁ 2: Planowanie i organizacja

Moduł drugi poświęcony jest organizacyjnym aspektom zarządzania danymi w różnego typu projektach. Skupiamy się tutaj na wymogach instytucji finansujących badania naukowe w zakresie przygotowania planu zarządzania danymi, a także na realizacji jego zapisów w praktyce, z uwzględnieniem budżetu i zasad współpracy z innymi instytucjami.

MODUŁ 3: Prawne aspekty zarządzania danymi badawczymi

W module trzecim rozwijamy temat prawnych aspektów zarządzania danymi badawczymi, które omówione były w kursie podstawowym oraz wprowadzamy nowe zagadnienia. Na przykładach pokazujemy praktyczne konsekwencje różnych wyborów podejmowanych w roku realizacji projektu oraz przeprowadzamy analizę różnych sposobów radzenia sobie z ograniczeniami w udostępnianiu danych badawczych. Omawiamy także etyczne aspekty pracy z danymi, wpływające w szczególności na możliwość i sposób ich otwartego udostępniania.

MODUŁ 4: Przechowywanie danych badawczych

Kolejny moduł poświęcony jest przechowywaniu danych badawczych i zarządzaniu opisującymi je metadanymi. Rozwijamy w nim zakres informacji na temat bezpiecznego przechowywania danych oraz organizacji metadanych, w tym w sposób uwzględniający standardy dziedzinowe.

MODUŁ 5: Udostępnianie danych badawczych

W module piątym skupiamy się na udostępnianiu danych wraz z towarzyszącą im dokumentacją oraz w sposób, który umożliwi ponowne wykorzystanie danych. Rozwijamy tematy korzystania z wolnych licencji, przygotowywania odpowiedniej dokumentacji czy kontrolowania jakości danych. Pokazujemy także kolejne narzędzia wspierające udostępnianie danych zgodnie z zasadami FAIR.

MODUŁ 6: Zadania i zasoby w zarządzaniu danymi badawczymi

Ostatni moduł poświęcony jest wdrażaniu rozwiązań wspierających zarządzanie danymi badawczymi w instytucjach naukowych. Omawiamy tutaj komunikację w zakresie dobrych praktyk i standardów zarządzania danymi, szkolenia projektowane z myślą o różnych grupach, w tym naukowcach oraz data stewardach, a także modele dojrzałości data stewardship.

WARUNKI ZALICZENIA

Kurs zawiera sześć testów sprawdzających wiedzę z poszczególnych modułów (testy o wadze 60) oraz jeden test końcowy (test o wadze 40). Warunkiem zaliczenia jest zapoznanie się ze wszystkimi treściami kształcenia umieszczonymi w poszczególnych modułach i rozwiązanie wszystkich testów na poziomie 55%. Do każdego testu można podejść 3 razy.

WARUNKI OTRZYMANIA ZAŚWIADCZENIA

Warunkiem otrzymania zaświadczenia jest zaliczenie kursu na poziomie 55%.

KADRA KURSU

Osoby odpowiedzialne za drugą edycję kursu

Aneta Pazik-Aybar

Kierowniczka Zespołu ds. Otwartej Nauki w Narodowym Centrum Nauki. Odpowiada za koordynację działań związanych z rozwijaniem i wdrażaniem polityki otwartej nauki oraz za krajową koordynację partnerstwa EOSC. Posiada doświadczenie w koordynowaniu procesów wydawniczych w zakresie czasopism Open Access, a także w tworzeniu i implementacji międzynarodowych standardów dotyczących zarządzania danymi badawczymi zgodnie z zasadami FAIR. Reprezentuje Polskę jako główny delegat w EOSC Steering Board oraz pełni funkcję przedstawiciela Mandated Organisation w EOSC Association. Jest aktywną uczestniczką zarówno krajowych, jak i międzynarodowych inicjatyw związanych z otwartą nauką, m.in. w ramach Science Europe oraz cOAlition S, które promują otwarty dostęp do wyników badań naukowych. Pełni rolę eksperta w Zespole Doradczym Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. otwartych danych naukowych. Jej działalność obejmuje także współpracę przy projektach europejskich mających na celu rozwój infrastruktury i polityk sprzyjających otwartości w nauce.

Natalia Galica

Natalia Galica jest członkiem Zespołu ds. Otwartej Nauki w Narodowym Centrum Nauki, gdzie zajmuje się zarządzaniem danymi badawczymi, polityką otwartego dostępu oraz współpracą w ramach EOSC. W projekcie EOSC Focus realizuje działania związane z zaangażowaniem interesariuszy w regionie Europy Wschodniej i Południowej, obejmującym 10 krajów. Pełni funkcję recenzenta EOSC Federation Handbook oraz uczestniczy w pracach grupy eksperckiej Opportunity Area 5 (OA5), zajmującej się rozwijaniem kompetencji, szkoleniami, systemami nagradzania oraz skalowaniem działań. Od 2023 r. jest krajowym przedstawicielem w Council for National Open Science Coordination (CoNOSC). Jest absolwentką Uniwersytetu Dublińskiego (UCD) w Irlandii oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, gdzie obecnie pracuje jako pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Nauk Politycznych. W latach 2010–2013 była stypendystką Anglia Ruskin University w Cambridge (Wielka Brytania). Ukończyła Data Steward School oraz program trenerski Train-the-Trainer Bootcamp organizowany przez OpenAIRE. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą polityce otwartej nauki.

Gabriela Czarny

Członek Zespołu ds. Otwartej Nauki w Narodowym Centrum Nauki, gdzie odpowiada m.in. za wdrażanie Polityki NCN dot. otwartego dostępu do publikacji (obejmującej również dane badawcze), jej monitorowanie. Jest odpowiedzialna za analizę i ocenę poprawności danych z zakresu otwartego dostępu do publikacji naukowych i otwartych danych badawczych stanowiących rezultaty projektów finansowanych przez NCN. Przeprowadza również ocenę poprawności Planów Zarządzania Danymi. Koordynuje i organizuje szkolenia z zakresu Open Access i otwartych danych badawczych. Współkoordynowała po stronie NCN tworzenie pierwszej edycji kursów MOOC dla naukowców i data stewardów z zakresu zarządzania danymi badawczymi, a także organizację kursów dziedzinowych z zakresu zarządzania danymi badawczymi.

Jan Wieczorek

Pracuje w Zespole ds. Otwartej Nauki Narodowego Centrum Nauki. Dba o aktualność kursów zarządzania danymi badawczymi na platformie Navoica, wspiera uczestników kursu w sytuacjach wymagających kontaktu z organizatorami. Ekspert w zespole doradczym Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. otwartych danych naukowych. Naukowo zajmuje się językoznawstwem, humanistyką cyfrową oraz wykorzystaniem sztucznej inteligencji w naukach humanistycznych i społecznych. Były wieloletni członek zespołu infrastruktury naukowej CLARIN-PL, były pracownik Katedry Sztucznej Inteligencji Politechniki Wrocławskiej, absolwent Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym obronił doktorat z semantyki historycznej.

Twórcy pierwszej edycji kursu

Jakub Szprot

Kierownik Platformy Otwartej Nauki w ICM UW od 2013 r. Odpowiada za rozwój ogólnopolskich serwisów udostępniających publikacje naukowe i dane badawcze, opracowywanie rozwiązań i narzędzi umożliwiających wdrażanie otwartej nauki oraz kompleksowe działania edukacyjne i szkoleniowe. Od 2006 roku uczestniczy w europejskich i polskich projektach dotyczących infrastruktury informatycznej nauki, otwartego dostępu, otwartych danych badawczych i humanistyki cyfrowej; w ostatnich latach był kierownikiem projektu „Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych”. Współautor szeregu raportów poświęconych otwartej nauce. Członek krajowych oraz międzynarodowych zespołów, komitetów i grup roboczych poświęconych otwartej nauce i otwartym danym (m.in. Zespół doradczy MNiSW do spraw otwartego dostępu do treści naukowych, Grupa robocza ds. otwartych danych w Ministerstwie Cyfryzacji, grupa ekspercka Komisji Europejskiej National Points of Reference on Scientific Information, UNESCO Open Science Advisory Committee, EOSC Financial Sustainability Task Force, Zespół doradczy MEiN do spraw otwartych danych naukowych).

Wojciech Fenrich (ICM UW)

Magister socjologii (UW, 2006) oraz filozofii (UW, 2009). Ukończył studia doktoranckie w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego (2011). W ICM UW pracuje od 2011 roku. Zaangażowany w prace nad systemem POL-on (2011-2015). Product owner i analityk w projekcie „Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych” (2018-2021). Sprawuje merytoryczną opiekę nad repozytorium danych badawczych RepOD i bierze udział w rozwoju jego oprogramowania jako analityk i product owner. Prowadzi szkolenia z zakresu zarządzania danymi badawczymi. Badacz społeczny. Tłumacz książek popularnonaukowych oraz pozycji z dziedziny informatyki.

Natalia Gruenpeter (ICM UW)

Doktor nauk o kulturze, w zespole Platformy Otwartej Nauki zajmuje się szkoleniami oraz komunikacją i promocją. Współautorka raportu nt. umów transformacyjnych „Transformative Agreements: Overview, Case Studies, and Legal Analysis”, 2021), autorka artykułów, broszur i innych materiałów informacyjno-promocyjnych dotyczących otwartej nauki, redaguje serwis informacyjny otwarta Nauka, od 2019 r. prowadzi Krajowe Biuro Otwartego Dostępu OpenAIRE, uczestniczy w pracach grupy zadaniowej Upskilling countries to engage in EOSC (EOSC-A).

Krzysztof Siewicz (ICM UW)

Doktor nauk prawnych specjalizujący się w prawie IT oraz prawie autorskim, ze szczególnym uwzględnieniem wolnego i otwartego licencjonowania oraz korzystania z informacji sektora publicznego. Posiada kilkunastoletnie doświadczenie jako pracownik oraz współpracownik kancelarii prawnych, organizacji pozarządowych, a także członek zespołu Platformy Otwartej Nauki w ICM UW. Autor i współautor wielu publikacji poświęconych otwartej nauce. Od wielu lat prowadzi szkolenia z tej tematyki m.in. dla naukowców, redaktorów, wydawców, pracowników instytucji naukowych.