Kształtowanie postaw badawczych dzieci i młodzieży

Kurs "Kształtowanie postaw badawczych dzieci i młodzieży" powstał dzięki wsparciu programu POWR.03.01.00-00-W058/18, dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, Oś Priorytetowa III. Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju, Działanie 3.1 Kompetencje w szkolnictwie wyższym.

Kurs adresowany jest do rodziców, studentów przygotowujących się do zawodu nauczyciela i czynnych nauczycieli, którzy chcą rozpocząć lub udoskonalić stosowanie metod nauczania opartych na samodzielnym dociekaniu wiedzy przez uczniów.

Kurs składa się z 6 modułów realizowanych w ciągu 7 tygodni. Każdy moduł zawiera wykład wprowadzający oraz część praktyczną - ćwiczenie. Ćwiczenia wykonywane przez uczestników kursu rozwijają ich umiejętności związane z planowaniem, wykonaniem i opisem eksperymentów przyrodniczych. Wyniki prac praktycznych podlegają ocenie wzajemnej realizowanej przez uczestników kursu, moderowanej przez prowadzących.

Rozpoczęcie kursu (udostępnienie pierwszych materiałów): niedziela 23.01.2022. Kurs realizowany w cyklu tygodniowym, nowe materiały udostępniane są w każdą kolejną niedzielę. 

WYMAGANIA WSTĘPNE

Kurs adresowany jest do wszystkich zainteresowanych osób dorosłych, nie jest wymagane przygotowanie pedagogiczne, metodyczne ani specjalistyczna wiedza przyrodnicza.

Do uczestnictwa w kursie niezbędny jest sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu, przeglądarką internetową oraz programem do otwierania plików w formacie pdf, dowolnym edytorem tekstu, który pozwoli na edycje dokumentów przygotowanych w formacie Ms Word. Niezbędny jest również sprzęt do wykonywania fotografii np. smartfon, tablet, aparat fotograficzny.

CELE KURSU

Celem kursu jest zapoznanie uczestników z metodami nauczania opartymi na samodzielnym dociekaniu wiedzy przez uczniów i wyposażenie ich w wiedzę oraz umiejętności niezbędne do prowadzenia zajęć tą metodą.

Efekty uczenia się w zakresie:

1. Wiedzy. Absolwent zna i rozumie:

• rolę kreatywności w życiu człowieka,
• metody rozwijania kreatywności,
• różnice między doświadczeniem, a eksperymentem przyrodniczym,
• etapy badania naukowego,
• metody i poziomy nauczania opartego na samodzielnym dociekaniu wiedzy przez dziecko,
• rolę i formy oceny kształtującej w procesie odkrywania przez dociekanie (ang. Inquiry Based Education - IBE).

2. Umiejętności. Absolwent potrafi:

• stosować metody dydaktyczne rozwijające kreatywność dziecka,
• planować eksperymenty badawcze opierając się na doświadczeniach przyrodniczych,
• formułować pytania badawcze, hipotezy, definiować zmienne, zbierać wyniki jakościowe oraz ilościowe, a na ich podstawie formułować wnioski i przeprowadzić ewaluację eksperymentu,
• dobierać kryteria oceny i tworzyć rubryki oceny do wykorzystania w procesie samodzielnego dociekania wiedzy przez dziecko.

3. Kompetencji społecznych. Absolwent jest gotów do:

• kreowania sytuacji dydaktycznych rozwijających kreatywność i umiejętności badawcze dziecka,
• prowadzenia zajęć edukacyjnych metodą odkrywania przez dociekanie,
• prowadzenia oceny kształtującej wspierającej proces samodzielnego dociekania wiedzy przez dziecko.

PORUSZANE ZAGADNIENIA

MODUŁ 1

Kształtowanie kreatywności i umiejętności rozwiązywania problemów

Zagadnienia:

• Czym jest kreatywność?
• Jak stymulować rozwój kreatywności na co dzień w różnym wieku?
• Metody nauczania rozwijające kreatywność.

MODUŁ 2

Kształtowanie umiejętności planowania badań

Zagadnienia:

• Czym różni się doświadczenie od eksperymentu?
• Etapy badania naukowego.
• Próba badawcza a próba kontrolna. 
• Jak przekształcić doświadczenie w eksperyment?

MODUŁ 3

Kształtowanie umiejętności analizy danych i wnioskowania

Zagadnienia:

• Jakościowy i ilościowy charakter wyników badań.
• Określanie zmiennych pomiarowych.
• Graficzne formy prezentacji danych. 
• Dokładność i rzetelność pomiarów.
• Wnioskowanie i formułowanie argumentów na podstawie uzyskanych wyników.

MODUŁ 4

Kształtowanie umiejętności formułowania pytań badawczych

Zagadnienia:

• Czym jest problem badawczy?
• Jak poprawnie formułować pytania badawcze?
• Rodzaje pytań badawczych.
• Cechy hipotezy badawczej.

MODUŁ 5

Nauczanie i uczenie się metodą odkrywania przez dociekanie

Zagadnienia:

• Na czym polega metoda odkrywania przez dociekanie?
• Cykl dociekania naukowego.
• Typy i poziomy odkrywanie przez dociekanie.

MODUŁ 6

Ocena kształtująca w procesie odkrywania przez dociekanie

Zagadnienia:

• Umiejętności kształcone na różnych etapach dociekania.
• Kryteria oceny poszczególnych umiejętności.
• Rola oceny kształtującej w procesie dociekania.
• Metody i narzędzia oceny kształtującej.

WARUNKI ZALICZENIA I OTRZYMANIA ZAŚWIADCZENIA

Warunkiem uzyskania zaświadczenia potwierdzającego realizację kursu jest zapoznanie się ze wszystkimi udostępnionymi materiałami dydaktycznymi, realizacja ćwiczeń w modułach 4-5, aktywny udział w ocenie wzajemnej w module 6 oraz uzyskanie co najmniej 60% punktów w teście końcowym, sprawdzającym wiedzę i umiejętności na zakończenie kursu.

KADRA KURSU

Kurs opracowali i prowadzą doświadczeni dydaktycy chemii, fizyki i przyrody; pracownicy Wydziału Chemii, Zakładu Dydaktyki Chemii oraz Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

	Dr Paweł Bernard, prof. UJ (koordynator kursu) Dydaktyk chemii zajmujący się problematyką nauczania opartego na samodzielnym dociekaniu wiedzy przez uczniów, metodologią nauczania zdalnego i hybrydowego oraz zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych. Koordynator przygotowania studentów Wydział Chemii UJ do wykonywania zawodu nauczyciela oraz kierownik studiów podyplomowych „Chemia dla nauczycieli”. Popularyzator nauki. Strona www i dane kontaktowe
	Dr hab. Elżbieta Szostak Pracownik Zakładu Dydaktyki Chemii oraz członek Zespołu Badań Przemian Fazowych UJ. Ponadto, doświadczony nauczyciel chemii na poziomie szkoły średniej. Przewodnicząca Komitetu Krakowskiego Olimpiady Chemicznej, współorganizator Konkursu Wiedzy Chemicznej dla uczniów szkół ponadpodstawowych z rejonu małopolski. Pełniła rolę mentora w szkoleniu nauczycieli przedmiotów przyrodniczych w ramach Krakowskiego Uniwersytetu Dziecięcego oraz opiekuna dydaktycznego uczniów szczególnie uzdolnionych.  Strona www i dane kontaktowe
	Dr Ewa Odrowąż Dydaktyk chemii i przyrody, doświadczony wykładowca i nauczyciel szkolny specjalizujący się w dydaktyce chemii na poziomie szkoły średniej. Autorka podręczników szkolnych i programów nauczania.  Sekretarz Komitetu Okręgowego Olimpiady Chemicznej i przewodnicząca komitetu organizacyjnego Konkursu Wiedzy Chemicznej dla uczniów szkół ponadpodstawowych województwa małopolskiego. Strona www i dane kontaktowe
	Dr Małgorzata Krzeczkowska Dydaktyk chemii, autorka podręczników z chemii dla uczniów szkół średnich, we współpraca z Fundacją Uniwersytet Dzieci od 2008 roku prowadzi wykłady oraz warsztaty dla dzieci, młodzieży i seniorów promujące postawę badawczą i popularyzujące nauki przyrodnicze, laureatka nagrody Wykładowca Roku 2016. Strona www i dane kontaktowe
	Dr Witold Zawadzki Dydaktyk fizyki i popularyzator nauki. Brał udział w projektach dotyczących upowszechniania metod samodzielnego dociekania wiedzy przez uczniów. Członkiem zespołu redakcyjnego czasopism o fizyce dla nauczycieli i uczniów: Foton i Neutrino oraz organizator Ogólnopolskiego Konkursu Fizycznego "Lwiątko". Laureat indywidualnej Nagrody Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego im. Hugona Kołłątaja za wkład w popularyzację wiedzy w środowiskach szkolnych.